Διατροφή και υπέρταση

Γράφει η Σουζάνα Ριζγκάλα διαιτολόγος-διατροφολόγος

Η υπέρταση είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από συγκεκριμένα επίπεδα. Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς 1) στη συστολική πίεση (κατά την διάρκεια της συστολής της καρδιάς), 2) τη διαστολική πίεση (κατά την διαστολή της καρδιάς).

 Οι περισσότεροι  άνθρωποι πιστεύουν ότι η υπέρταση είναι αποτέλεσμα του άγχους, της καθιστικής ζωής ή της έντασης. Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι ακόμα γνωστή η ακριβή αιτία που την προκαλεί, τουλάχιστον για το 95% των περιπτώσεων  πιστεύουν ότι οφείλεται σε συνδυασμό πολλών παραγόντων, γι’ αυτό και συνήθως μιλάμε για “πρωτοπαθή υπέρταση” . Στον μικρό αριθμό των περιπτώσεων - κάτω από το 5% - που η αιτία είναι γνωστή, την ονομάζουμε “δευτεροπαθή υπέρταση”7.

Η υπέρταση συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα ή προειδοποιητικά σημεία7, αντίθετα με ότι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Συνήθως δε νιώθουμε την πίεση, ακόμα και όταν είναι ασυνήθιστα υψηλή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να μην γνωρίζουν ότι πάσχουν από υπέρταση.  Μερικά  άτομα μπορεί να έχουν συμπτώματα, όπως αδιαθεσία, πονοκέφαλο ή ρινορραγία.

Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι διάφορες τιμές την πίεσης

στάδιο πίεσης	Συστολική		διαστολική
Φυσιολογική	<120mmHg	και	80mmHg
Προϋπέρταση	120-139mmHg	ή	80-89mmHg
Υπέρταση σταδίου 1	140-159mmHg	ή	90-99mmHg
Υπέρταση σταδίου 2	>160mmHg	ή	>100mmHg

ΠΑΡΑΓOΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Αν και οι δύο γονείς έχουν υπέρταση, ο κίνδυνος να παρουσιάσουν και τα παιδιά τους είναι περίπου 50%.

ΗΛΙΚΙΑ

Η υπέρταση μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι  πιο συχνή στους ηλικιωμένους. Σχεδόν οι μισοί άνθρωποι πάνω από την ηλικία των 65 ετών έχουν υπέρταση, της οποίας η διάγνωση γίνεται συνήθως μεταξύ των 35 και των 50 ετών.

ΤΟ ΦΥΛΟ7

Πριν από την ηλικία των 50 ετών η υπέρταση παρουσιάζεται πιο συχνά στους άνδρες. Η συχνότητα εμφάνισής της στις γυναίκες αλλάζει μετά την εμμηνόπαυση και μετά την ηλικία των 50 – 55 ετών πιο πολλές γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες πάσχουν από υπέρταση.

ΤΟ ΒΑΡΟΣ

Η υψηλή αρτηριακή πίεση συναντάται περισσότερο σε παχύσαρκα άτομα.  Η απώλεια σωματικού βάρους οδηγεί στην πτώση της αρτηριακής πίεσης. Υπολογίζεται ότι στην ηλικία των 40 – 50 ετών οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν πέντε φορές συχνότερα υπέρταση.

ΤΟ ΑΛΑΤΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΡΕΣΜΕΝΟ ΛΙΠΟΣ

Διατροφή πλούσια σε αλάτι αυξάνει την υπέρταση ενώ η μείωση του αλατιού την μειώνει σημαντικά επίσης και μείωση της κατανάλωσης κορεσμένου λίπους όπως κρέατα και γαλακτοκομικά (πλήρες γάλα ,γιαούρτι με πολλά λιπαρά..).

Το75% του αλατιού που καταναλώνουμε το παίρνουμε από τα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως οι διάφορες σάλτσες, κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα λαχανικά και κρέατα, αλλαντικά και πίτσες. Μερικά τρόφιμα μπορεί να περιέχουν αλάτι χωρίς να έχουν αλμυρή γεύση όπως τα μπισκότα.

Το άλλο 25% περιέχεται στο μαγειρικό αλάτι και στα τρόφιμα που έχουν εκ φυσικού αλάτι όπως το κρέας, σέλινο, σπανάκι και κουνουπίδι, αγκινάρα, σπανάκι και λάχανο.

Έτσι προσπαθήστε να μαγειρεύετε με φρέσκια υλικά όπως φρέσκο κρέας, φρέσκα λαχανικά.

Φτιάξτε σπιτική σάλτσα προσθέστε στο φαγητό αντί για αλάτι μπαχαρικά ή λεμόνι να προτιμάτε γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά επιλέγετε πάντα φρούτα και λαχανικά μεταξύ των γευμάτων αντί για σνακ.

ΤΟ ΑΓΧΟΣ7

Aν και  υπάρχουν αμφιβολίες από πολλούς επιστήμονες, το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε επίμονη υπέρταση. Για να εμφανίσει κάποιος υπέρταση δεν έχει σημασία μόνο το μέγεθος του στρες στο οποίο εκτίθεται, αλλά και ο τρόπος που το αντιμετωπίζει. Δηλαδή μπορεί κάποιος όταν αγχώνεται να τρώει γλυκά, κάποιος άλλος να καπνίζει περισσότερο και κάποιος άλλος όταν αγχώνεται να γυμνάζεται. Η αντίδραση στο άγχος των δύο πρώτων ατόμων επιδρά αρνητικά στην πίεση ενώ η αντίδρασή του τρίτου επιδρά θετικά στην πίεση.

ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Άλλοι παράγοντες ή καταστάσεις που μπορεί να σχετίζονται με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης είναι η μειωμένη σωματική άσκηση, η κατάχρηση αλκοόλ, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι παθήσεις του θυρεοειδούς, το κάπνισμα κλπ.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Μία πίεση που παραμένει διαρκώς υψηλή αργά ή γρήγορα θα έχει σοβαρές επιπτώσεις. Έτσι εάν παραμελείτε την αρτηριακή υπέρταση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και ανεπανόρθωτες βλάβες σε πολλά όργανα του οργανισμού. Έτσι  εκτός από τις υπερτασικές κρίσεις, δηλαδή απότομες αυξήσεις της πίεσης σε πολύ υψηλά επίπεδα, οι οποίες μερικές φορές επιφέρουν μοιραία αποτελέσματα η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει τις παρακάτω βλάβες:

Καρδιά: Υπερτροφία, έμφραγμα μυοκαρδίου, αρρυθμίες

Εγκέφαλος: Αρτηριοσκλήρυνση, αιμορραγία, εγκεφαλικά    επεισόδια

Νεφροί: Νεφρική ανεπάρκεια

Οφθαλμοί: Αιμορραγίες, τύφλωση

Αορτή: Ανευρύσματα

Περιφερικές αρτηρίες: Αρτηριοσκλήρυνση, ανευρύσματα

Έτσι όπως αναφέραμε πιο πάνω: Η υπέρταση συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα ή προειδοποιητικά σημεία για αυτό θα είναι καλό να κάνουμε εξέταση κάθε χρόνο γιατί η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.

ΕΝΑ  ΓΕΝΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ- ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΠΑΣΧΕΙ ΑΠΟ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Τα παρακάτω προγράμματα είναι για να πάρετε μία  ιδέα για την διατροφή του ατόμου που έχει υπέρταση και όχι για να τα εφαρμόσετε. Αν θέλετε να κάνετε κάποια δίαιτα πρώτα θα πάτε στο γιατρό σας για να δείτε τι άλλες παθήσεις έχετε και μετά σε έναν διαιτολόγο.

Πρώτο δείγμα

Πρωινό: ένα ποτήρι γάλα 1.5%

             4-5 κουτάλια βρώμη +ένα νεκταρίνι

Δεκατιανό: ένα ποτήρι φυσικός χυμός πορτοκάλι

Μεσημεριανό: 120γρ κοτόπουλο ψητό ή βραστό + 3 μικρά καρότα βραστά  +ένα μπολ σέσκουλα

Απογευματινό: μία μπανάνα +ένα κουτάλι μέλι+4 καρύδια μισά

Βραδινό: μία πατατοσαλάτα (μία μεγάλη βραστή πατάτα, μαρούλι, ντομάτα, πράσινο κρεμμύδι, λίγο λεμόνι)+δύο παξιμάδια σικάλεως

Δεύτερο δείγμα

Πρωινό: ένα ποτήρι γάλα 1/5% λιπαρά

              50γρ βρώμη + ένα κουτάλι μέλι

               λίγη κανέλα

 Δεκατιανό: 5 κομμάτια χουρμάδες (χωρίς ζάχαρη )

Μεσημεριανό: 1 ποτήρι φασολάδα + μία φέτα ψωμί+ ένα μπόλ ντομάτα και μαρούλι

Απογευματινό: δύο ροδάκινα

Βραδινό: ένα γιαούρτι 2% με  κολοκυθάκια βραστά και λιωμένο σκόρδο+λίγο αλάτι και ένα κουτάλι ελαιόλαδο (ανακατεύετε όλα τα υλικά και είναι έτοιμο) + δύο φρυγανιές σικάλεως.

Βιβλιογραφία:

7. http://gna-gennimatas.gr/pathologikos/kardiologiko/ypertasi/main.htm