Τρίτη 30 Απριλίου 2013

Άπλωσαν τα χέρια: η πόρνη έλαβε την άφεση και ο μαθητής τα αργύρια

Ανάμεσα στα λόγια που θα ακούσουμε σήμερα το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης στέκομαι στα εξής λόγια:
"Ήπλωσεν η πόρνη τας τρίχας σοι τω Δεσπότη, ήπλωσεν ο Ιούδας τας χείρας τοις παρανόμοις, ημέν λαβείν την άφεσιν, ο λαβείν αργύρια. Διό σοι βοώμεν, τα πραθέντι και ελευθερώσαντι ημάς, Κύριε, δόξα σοι".
Μετάφραση
Ήπλωσεν η πόρνη τας τρίχας της κεφαλής της εις Σε τον Κύριον (διά να Σε σπογγίσει από το μύρον που έχυσε επάνω Σου), ήπλωσε και ο Ιούδας τας χείρας του εις του παρανόμους (άρχοντες των Ιουδαίων). Και εκείνη μεν το έκαμε διά να (δείξει αγάπη και αφοσίωση και ούτω να) λάβει την συγχώρηση (των αμαρτημάτων της), αυτός δε δια να λάβει αργύρια! Διά τούτο κραγάζουμε εις Σε, ο Οποίος επωλήθης (από τον μαθητή Σου) μας ελευθέρωσες (από την καταδυναστεία του διαβόλου): Κύριε δόξα Σοι!

Η αλήθεια για το τροπάριο της Κασσιανής


Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, ψάλλεται στις Εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην ακολουθία είναι αυτό της ευσεβούς και λογίας ποιητρίας του Βυζαντίου, Κασσιανής.
Από τον βυζαντινό χρονογράφο Συμεών Μάγιστρο (990 μ.Χ) μαθαίνουμε ότι η Ευφροσύνη, μητέρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου και κόρη του Κωνσταντίνου του ΣΤ’, στην προσπάθειά της να παντρέψη το γιο της, το έτος 830μ.Χ, διοργάνωσε στην μεγαλόπρεπη αίθουσα Τρικλίνιο των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης, μεγάλη σύναξη από τις πιο όμορφες κοπέλες της Αυτοκρατορίας. Η προσέλευση υπήρξε μεγάλη από «καλλίστας παρθένους». Κι όταν παρατάχθηκαν στη σειρά, καθισμένες πάνω σε πολυτελή ανάκλιντρα, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος περιήλθε μπροστά τους να διαλέξη την μέλλουσα σύζυγό του και αυτοκράτειρα, δίνοντας σε όποια διάλεγε ένα χρυσό μήλο.
Η ομορφότερη ήταν η Κασσιανή, που η ομορφιά της θάμπωσε το νεαρό Θεόφιλο και σ’ αυτήν επρόκειτο να δώση το μήλο, σύμβολο της προτίμησής του. Θέλοντας όμως να διαπιστώση αν και η εξυπνάδα της ήταν ανάλογη με την ομορφιά της, της είπε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα» («Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα»), υπονοώντας την Εύα. Η Κασσιανή όμως δεν ξαφνιάστηκε και θέλοντας να δείξη και την εξυπνάδα της απάντησε: «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» («Και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα, τα ευγενέστερα»), υπονοώντας την Παναγία, που έφερε στον κόσμο το μεγαλύτερο αγαθό.
Αυτή όμως η πράγματι έξυπνη απάντηση χαρακτηρίσθηκε από τον Θεόφιλο ότι περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην επίσης ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα.
Η Κασσιανή απογοητεύθηκε από την αποτυχία της και πήρε την απόφαση να αποτραβηχτή από τον κόσμο και να μονάση. Έκτισε με δικά της χρήματα ένα μοναστήρι, που πήρε αργότερα το όνομά της, ντύθηκε το μοναχικό σχήμα και αφιερώθηκε στη λατρεία του Χριστού και στην ποίηση, συνδυάζοντας έτσι τη βαθειά ευσέβεια και την κλίση της στα γράμματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την αποτυχία της είπε: «Επειδή δεν έγινα βασίλισσα του προσκαίρου τούτου κόσμου, θα γίνω υπήκοος της αιωνίας Βασιλείας του Χριστού».
Εκεί στο μοναστήρι εκδηλώθηκε και το έμφυτο καλλλιτεχνικό της ταλέντο και το βαθύ θρησκευτικό της συναίσθημα συνθέτοντας εκκλησιαστικούς ύμνους, τροπάρια, Ιδιόμελα. Εκεί στην ήσυχη και υποβλητική ατμόσφαιρα του μοναστηριού συνέθεσε και το περίφημο Ιδιόμελο «Τροπάριο της Κασσιανής» από το όνομά της, που αργότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία το καθιέρωσε ως Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης.
Φαίνεται καθαρά ότι η Κασσιανή εμπνεύστηκε το Ιδιόμελο αυτό τροπάριο από τα λόγια των Ευαγγελιστών, που δεν αναφέρονται στη Μαρία τη Μαγδαληνή, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά στην ανώνυμη αμαρτωλή γυναίκα, τη μοιχαλίδα, που ο Χριστός έσωσε από βέβαιο λιθοβολισμό του έξαλλου πλήθους των Φαρισαίων για το ηθικό της παράπτωμα, με εκείνα τα λόγια Του: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω επ’ αυτήν». Και όταν αργότερα ο Ιησούς βρέθηκε στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου του λεπρού, η αμαρτωλή εκείνη γυναίκα αισθάνεται την ανάγκη να πάη να εκφράση την ευγνωμοσύνη και αφοσίωσή της στον Σωτήρα Χριστό. Αγοράζει αρώματα, ντύνεται ταπεινά και σεμνά και ταπεινωμένη και συντετριμμένη, με δάκρυα στα μάτια, έρχεται και πλένει τα πόδια του Ιησού και τα σκουπίζει με τα ξέπλεκα μαλλιά της. Τα δάκρυά της εκείνα ήταν δάκρυα ελέους και συντριβής και κλαίει με πάθος να την ευσπλαχνιστή ο Θεός της αγάπης και της συγχώρεσης.
Το παραπάνω περιστατικό το αναφέρουν οι τρεις από τους τέσσερις Ευαγγελιστές.
Ο Λουκάς (ζ. 37-38) γράφει: «Και ιδού γυνή εν τη πόλει ήτις ην αμαρτωλός, και επιγνούσα ότι ανάκειται εν τη οικία του Φαρισαίου, κομίσασα αλάβαστρον μύρου και στάσα οπίσω παρά τους πόδας αυτού κλαίουσα, ήρξατο βρέχειν τους πόδας αυτού τοις δάκρυσι και ταις θριξί της κεφαλής αυτής εξέμασσε και κατεφίλει τους πόδας αυτού και ήλειφε τω μύρω».
Ο Ματθαίος (κστ`, 6-7): «Του δε Ιησού γενομένου εν Βηθανία εν οικία Σίμωνος του λεπρού, προσήλθεν αυτώ γυνή αλάβαστρον μύρου έχουσα βαρυτίμου, και κατέχεεν επί την κεφαλήν αυτού ανακειμένου».
Και ο Μάρκος (ΙΔ` 3) λέγει: «Και όντος αυτού εν Βηθανία εν τη οικία Σίμωνος του λεπρού, κατακειμένου αυτού ήλθε γυνή έχουσα αλάβαστρον μύρου νάρδου πιστικής πολυτελούς και συντρίψασα το αλάβαστρον κατέχεεν αυτού κατά της κεφαλής».
Και την πληγωμένη και πονεμένη καρδιά της Κασσιανής δεν ήταν δυνατόν να μην αγγίξη ο κραδασμός εκείνης της αμαρτωλής γυναίκας. Και διατυπώνει στο αριστουργηματικό εκείνο τροπάριο, που φέρει το όνομά της, με λυρική έξαρση και υποβλητικότητα τον δικό της ψυχικό κραδασμό.

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.
Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ·
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.
Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις·
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.
Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Μεταγραφή του Φώτη Κόντογλου:
Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες,
σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα
και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου
κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη
και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.
Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων,
εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.
Λύγισε στ' αναστενάγματα της καρδιάς μου,
εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.
Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου,
και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου·
αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό,
τ' άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε.
Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο,
ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου;
Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ' αμέτρητο έλεος

Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ Τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἐβδομάδος καί τοῦ ΑΓΙΟΥ ΠΑΣΧΑ


ΜΕΓΑΛΗ  ΔΕΥΤΕΡΑ  29-4-2013
Τό Ἑσπέρας 19:00 Ἡ Ἀκολουθία τοῦ ΝΥΜΦΙΟΥ. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει  στόν Ἱερό Ναό Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου Γενισέας.

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ  30-4-2013
07:00-09:30 Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων.
Τό Ἑσπέρας 19:00 Ἡ Ἀκολουθία τοῦ ΝΥΜΦΙΟΥ. Ὁ   Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στόν Ἱερό Ναό Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Σταυρουπόλεως.

ΜΕΓΑΛΗ  ΤΕΤΑΡΤΗ  1-5-2013
07:00-09:30 Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων.
Τό Ἑσπέρας 18:00  Εἰς ἅπαντας τούς Ἱερούς Ναούς τελεῖται τό Μυστήριο τοῦ Ἱεροῦ Εὐχελαίου καί ἐν συνεχείᾳ ψάλλεται ὁ Ὄρθρος τῆς Μεγάλης Πέμπτης.
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά τελέσει τό Μυστήριο τοῦ Ἱεροῦ Εὐχελαίου στίς 09:30 στό  Δ’ Σώμα Στρατοῦ, στίς 11:30 στό Γενικό Νοσοκομεῖο Ξάνθης καί στίς 13:00 στό 212  Στρατιωτικό Νοσοκομεῖο.
Τό Ἑσπέρας 19:00 Ἡ Ἀκολουθία τοῦ ΝΙΠΤΗΡΟΣ.  Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στόν Ἱερό Ναό Ζωοδόχου Πηγῆς Εὐμοίρου.

ΜΕΓΑΛΗ  ΠΕΜΠΤΗ  2-5-2013
07:00-09:30 Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου.                            
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης Ξάνθης.
Τό Ἑσπέρας 19:00 Ἡ Ἀκολουθία τῶν ΑΓΙΩΝ ΠΑΘΩΝ. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτηςθά χοροστατήσει στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Τιμίου Προδρόμου Ξάνθης.

ΜΕΓΑΛΗ  ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ  3-5-2013
09:00-12:00 Οἱ Μεγάλες Βασιλικές Ὥρες καί ὁ Ἑσπερινός τῆς       Ἀποκαθηλώσεως. Ὁ Σεβασμιώτατος θά χοροστατήσει στόν       Ἱερό Ναό Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος.
Ὥρα 16:00 Περιφορά τοῦ Ἱεροῦ Ἐπιταφίου στό Δημοτικό Κοιμητήριο Ξάνθης προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Παντελεήμονος.
Τό Ἑσπέρας 19:00 Ἡ Ἀκολουθία τοῦ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας Ξάνθης. Ἔξοδος  τοῦ Ἱεροῦ Ἐπιταφίου στίς 21:00.

ΜΕΓΑΛΟ  ΣΑΒΒΑΤΟ  4-5-2013
07:00-09:30  Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.                            
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Νικολάου Ξάνθης.

ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΟΥ  ΑΓΙΟΥ  ΠΑΣΧΑ 5-5-2013
23:00 Ἡ Παννυχίδα τοῦ Μεγάλου Σαββάτου.
12ην Μεσονύκτιον Ἡ ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ καί ἐν συνεχείᾳ ἡ Ἀναστάσιμη Θεία Λειτουργία.
Ἡ Τελετή τῆς ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου θά γίνει ἀπό τόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας στόν χῶρο τῆς Κεντρικῆς Πλατείας.
11:00-12:30 ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Στό Μητροπολιτικό Μέγαρο κατά τήν Πατριαρχική Τάξη θά γίνει ἡ ἔνδυση τοῦ Σεβασμιωτάτου, μέ τήν συμμετοχή τῶν Πολιτικῶν καί Στρατιωτικῶν Ἀρχῶν, Ἱερέων, Ἱεροψαλτῶν καί τοῦ εὐσεβοῦς Λαοῦ, ὥρα 10:30 καί ἐν συνεχείᾳ ὁ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Τιμίου Προδρόμου.
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος θά χοροστατήσει στόν Ἑσπερινό τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Μυρωδάτου.
  
ΔΕΥΤΕΡΑ  ΤΗΣ ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ –ΕΟΡΤΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 6-5-2013
07:00-10:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Γεωργίου Ξάνθης.
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος θά χοροστατήσει στόν Ἐσπερινό τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίων Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης Ξάνθης.
  
ΤΡΙΤΗ  ΤΗΣ  ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ  7-5-2013
07:00-10:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίων Ραφαήλ, Νικολάου καί Εἰρήνης Σταυροχωρίου.
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στὸν Ἑσπερινὸ τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Θεοφάνους.


ΤΕΤΑΡΤΗ  ΤΗΣ  ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ  8-5-2013
07:00-10:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Ἀθανασίου Συδινῆς.
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στὸν Ἑσπερινὸ τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου Πετροχωρίου.

ΠΕΜΠΤΗ  ΤΗΣ  ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ 9-5-2013
7:00-10:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει 
στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίου Χριστοφόρου Πετροχωρίου.
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στὸν Ἑσπερινὸ τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ζωοδόχου Πηγῆς Π. Ζυγοῦ.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ  ΤΗΣ ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ  10-5-2013
07:00-10:30. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ζωοδόχου Πηγῆς Νεοχωρίου.
19:00 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στὸν Ἑσπερινὸ τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου

ΣΑΒΒΑΤΟ  ΤΗΣ ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ  11-5-2013
07:00-10:30. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό τῶν Ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στόν Ἑσπερινὸ τοῦ πανηγυρίζοντος Ἱεροῦ Ναοῦ  Ἀποστόλου Θωμᾶ Σουνίου.

ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΟΥ  ΑΝΤΙΠΑΣΧΑ  12-5-2013
07:00-10:30. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἀποστόλου Θωμᾶ Σουνίου.
    
ΔΕΥΤΕΡΑ  ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ  13-5-2013
07:00-10:30. ] Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ιερουργήσει στόν Ιερό Ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας Ξάνθης. Ἀκολούθως θὰ πραγματοποιηθεῖ τὸ Ἱερατικὸ Συνέδριο στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τῆς Μητροπόλεως.
 
ΤΕΤΑΡΤΗ 15-5-2013
19:00-20:30 Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά χοροστατήσει στόν Ἑσπερινὸ τῆς πανηγύρεως στὴν Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ἁγίας Εἰρήνης Ξάνθης.

ΠΕΜΠΤΗ 16-5-2013
07:00-10:30. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης θά ἱερουργήσει στήν πανήγυρη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Εἰρήνης Ξάνθης, τῆς ὁποίας ἡ μνήμη μετατίθεται σήμερα, λόγω τοῦ Πάσχα.  
Σημείωση:  
Τήν Μεγάλη Πέμπτη στούς Ἱερούς Ναούς:
1. Τῆς Τοῦ Θεοῦ Σοφίας
2. Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων
3. Ἁγίου Ἐλευθερίου
4. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος
θά τελεσθοῦν δύο Θεῖες Λειτουργίες 05:00-06:30 καί 07:30-09:30.

Κυριακή 28 Απριλίου 2013

Η παλιά πόλη βγαλμένη από παραμύθι

Στην «Τυφλόμυγα» έχουν διακοσμήσει πόρτες και παραθύρια με λουλούδια. Σαν να πήγαμε εκδρομή σε ένα άλλο κράτος: Ισπανία, Ιταλία, πάντως μεσογειακό…

Εδώ κοντά στα λεγόμενα «παπάκια». Λουλούδια που κρέμονται σαν σκουλαρίκια!!! Ε αυτή η φύση θα μας τρελάνει!...

Εδώ βλέπουμε έξω από το Λαογραφικό Μουσείο όμορφα λουλούδια-πασχαλιές αν δεν κάνω λάθος-. Σαν ένα θεατρικό σκηνικό ή θαρρείς από αυτά τα παραθύρια θα βγούνε οι ιδιοκτήτες του αρχοντικού Κουγιουμτζόγλου και θα σε χαιρετίσουν!

Όμορφες εικόνες γεμάτες αρώματα και αίσθηση μαγείας προσφέρονται περπατώντας στα σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού της Ξάνθης. Αυτό το Σαββατοκύριακο αποθανάτισα με το φακό μου τρεις που μου άρεσαν.

Καλεσμένοι σε γάμο από σήμερα το απόγευμα


Καλεσμένοι σε έναν γάμο είμαστε από σήμερα το απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων. Ο Γιώργος Φραντζολάς, φιλόλογος, συγγραφέας-τραγουδοποιός μας το θύμισε στη σύναξη της Τρίτης. Ας διαβάσουμε και ας ακούσουμε χαρακτηριστικά τροπάρια:

Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός,
και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα.
Ανάξιος δε πάλιν ον ευρήσει ραθυμούντα.
Βλέπε ουν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθείς,
ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της Bασιλείας
έξω κλεισθείς. Αλλά ανάνηψον κράζουσα:
Άγιος, Άγιος, Άγιος ει ο Θεός ημών,
διά της Θεοτόκου Eλέησον ημάς.

Δείτε, έρχεται ο Γαμπρός (Νυμφίος) καταμεσίς της νύχτας,
και καλότυχος ο δούλος, που θα τον βρει ξύπνιο,
αλλά ανάξιος εκείνος που θα πιαστεί στον ύπνο.
Πρόσεχε λοιπόν, ψυχή μου, μην αφεθείς στον ύπνο,
για να μην παραδοθείς στο θάνατο και κλειστείς
έξω από τη Bασιλεία. Αλλά σύνελθε και φώναξε:
Είσαι Άγιος, Άγιος, Άγιος, Θεέ μας,
μέσω της Θεοτόκου Eλέησέ μας.

«Τὸν νυμφῶνά σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εἰσέλθω ἐν αὐτῷ• λάμπρυνόν μου τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς, φωτοδότα, καὶ σῶσόν με».

Τὸ νυφικό σου θάλαμο βλέπω, Σωτῆρα μου, στολισμένο καὶ δὲν ἔχω ἔνδυμα γιὰ νὰ εἰσέλθω σ' αὐτόν• κάνε σύ, Κύριε, ποὺ χορηγεῖς τὸ φῶς, λαμπρὴ τὴ στολὴ τῆς ψυχῆς μου καὶ σῶσε μὲ (ἀπὸ τὴν ἁμαρτία).

Ήθη και έθιμα της Κυριακής των Βαϊων


Από την Κυριακή των Βαΐων αρχίζει ουσιαστικά η Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών.  Κατά την σημερινή ημέρα εορτάζεται η ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα όπου, κατά τους Άγιους Ευαγγελιστές, οι Ιουδαίοι Τον υποδέχθηκαν κρατώντας βάια ή βάγια (κλάδους φοινίκων) και απλώνοντας στο έδαφος τα φορέματά τους ζητωκραύγαζαν «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Ήθη και Έθιμα
Σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι Ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες δηλαδή ή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά.
Μετά τη Λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς. Στις φωτό από την Εκκλησία της Παναγίας στο Ναύπλιο όπου από νωρίς του Σαββάτου του Λαζάρου κυρίως γυναίκες ετοιμάζουν τα βάγια μέσα σε καλάθια για να είναι έτοιμα την Κυριακή.
Η Εκκλησία μας καθιέρωσε ήδη από τον 9ο αιώνα το έθιμο αυτό μια και όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης «όχλος πολύς…έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ».
Σημειώνεται ότι στις πρώτες Εκκλησίες εορτάζονταν η μνήμη αυτή με αναπαράσταση του γεγονότος. Συγκεκριμένα στους Αγίους Τόπους κατά τον 4ο αιώνα ο Επίσκοπος ξεκινώντας με πομπή από το Όρος των Ελαιών εισέρχονταν στα Ιεροσόλυμα επί «πώλου όνου» περιστοιχιζόμενος από τον κλήρο ενώ οι πιστοί προπορεύονταν κρατώντας κλάδους φοινίκων.
Στους βυζαντινούς χρόνους τελούνταν ο λεγόμενος «περίπατος του Αυτοκράτορα» όπου η πομπή ξεκινούσε από τα ανάκτορα στην οποία συμμετείχε ο αυτοκράτορας κρατώντας την Εικόνα του Χριστού πλαισιωμένος από το ιερατείο όπου και κατέληγε στην Αγιά Σοφιά. Της αυτοκρατορικής αυτής πομπής προηγούνταν ο λαμπαδάριος ο οποίος έψελνε «Εξέλθατε έθνη και θεώσασθε σήμερον τον βασιλέα των ουρανών…».
Σύμφωνα με την μαρτυρία του Βαλσαμώνα στο τέλος της Εορτής ο μεν Αυτοκράτορας διένειμε ιδιόχειρα βάγια και Σταυρούς, ο δε Πατριάρχης κεριά για την Μεγάλη Εβδομάδα.
Τα «βαγιοχτυπήματα»
Τα παλιότερα χρόνια τους τα προμήθευαν τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή και μόνο οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους. Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια. Τα «βαγιοχτυπήματα» σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν: «Και του χρόνου, να μη σε πιάν’ η μυίγα».
Κατά την λειτουργική τελετουργία, την Κυριακή των Βαΐων τελείται η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου.
Στην Θράκη, την Κυριακή των Βαΐων συνηθίζονται τα «βαγιοχτυπήματα». Οι γυναίκες χτυπούν με βάγια τις έγκυες, ώστε να είναι ανώδυνος για αυτές ο τοκετός. Σε πολλά χωριά επίσης, τα κορίτσια έκαναν στεφάνια από τα βάγια που τους έδινε ο παππάς στην εκκλησία και τα έριχναν στο ρέμα. Η κάτοχος του στεφανιού που θα έφτανε πρώτο στη ρεματιά, φιλοξενούσε τις υπόλοιπες στο σπίτι της, όπου διασκέδαζαν χορεύοντας και τραγουδώντας.
Οι Βάγιες στην Κάπη της Λέσβου
Ένα σπάνιο και μοναδικό σε όλη την Ελλάδα έθιμο που πραγματοποιείται το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων.
Με την είσοδο στο τριώδιο τα παιδιά των δύο μεγάλων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου χωρίζονται σε δύο ομάδες. Με κοινή συναίνεση ο πιο καλός και άξιος μαθητής μπαίνει αρχηγός της ομάδας και οι δύο ομάδες στην συνέχεια μοιράζονται το χωρίο (μισό χωρίο η μία και μισό χωρίο η άλλη ομάδα)
Τα χαράματα του Σαββάτου του Λαζάρου τα αγόρια των δύο ομάδων ξεκινούν με γαϊδουράκια σε χωράφια του χωριού μας όπου υπάρχουν πολλές βάγιες. Εκεί αφού κόψουν πολλά κλαριά τα φορτώνουν στα συμπαθέστατα τετράποδα και τραγουδώντας γίνεται η είσοδος στο χωριό και στην εκκλησία πράγμα που συμβολίζει την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα.
Στην Εκκλησία του χωριού δένονται πολλά κλαδιά μαζί σε σχήμα κυπαρισσιού και στην συνέχεια στολίζονται με τα βαλάντια δηλ. κορδέλες και κουρέλια που φέρνουν στην εκκλησία οι κοπέλες των δύο ομάδων. Τα βαλάντια συμβολίζουν τα ενδύματα που έστρωναν οι πιστοί στον Χριστό κατά την είσοδο στα Ιεροσόλυμα.
Η κάθε ομάδα παίρνει την βάγια της και την βάζει μέσα στον Ιερό Ναό. Πάνω στις Βάγιες τοποθετούνται ξύλινοι μικροί σταυροί που δίνονται στα νιόπαντρα ζευγάρια του χωριού.
Με την αύριο, ανήμερα των Βαΐων και μετά το τέλος της θείας λειτουργίας οι βάγιες βγαίνουν στο προαύλιο της εκκλησίας όπου θα τραγουδηθούν από τα μέλη των ομάδων με τον ύμνο «σήμερον έρχεται ο Χριστός..» το τραγούδι αυτό δεν υπάρχει στην υμνολογία της εκκλησίας καθώς όπως λέγεται είναι τοπικός ύμνος. Αποτελείται από 20 και πλέον στοίχους που ψάλλονται εναλλάξ από τις δύο ομάδες και εξιστορεί το χρονικό της ανάστασης του Λαζάρου.
Στην συνέχεια η κάθε ομάδα φορτώνεται την βάγια της και ξεκινά για το γύρισμα του χωριού. Η βάγια σταματάει στις πόρτες όλων των σπιτιών του χωριού και τα παιδιά ψάλλουν την καινήν Ανάσταση. Οι νοικοκυραίοι στο άκουσμα του ύμνου εξέρχονται του σπιτιού, κόβουν από την βάγια ένα κλώνο και ένα κομμάτι κορδέλα (την οποία τοποθετούν στο εικονοστάσι) δίνουν στα παιδιά τον όβολό και απαραίτητα αυγά τα οποία μαζεύουν τα παιδιά μέσα στα καλάθια τους.
Στα σπίτια που έχουν νιόπαντρους δίνεται ο μικρός ξύλινος σταυρός που έχει φτιαχτεί από τα παιδιά. Ο σταυρός είναι σύμβολό δύναμης και δίνει στους νιόπαντρους δύναμη ώστε να παρευρεθούν στον δρόμο του νέου τους βίου.
Αφού οι βάγιες περάσουν από όλα τα σπίτια του χωριού στην συνέχεια καταλήγουν στους φούρνους του χωριού όπου θα γίνουν το άγιο καύσιμο για το ψήσιμο του ψωμιού της Λαμπριάτικης κουλούρας.
Στο τέλος οι δύο ομάδες ανταμώνουν σε προκαθορισμένο μέρος, ενώνουν τις εισπράξεις και τα αυγά και αφού τα μοιράσουν επακριβώς εύχονται ο ένας στον άλλο καλή ανάσταση και αποχωρούν χαρούμενοι που οι ίδιοι έγιναν προάγγελοι του μηνύματος της αναστάσεως του Χριστού.
Ένα έθιμο που μας έρχεται από την Αλησμόνητη Πατρίδα Ίμβρο, και αναβίωνε κάθε χρόνο την Κυριακή των Βαΐων.
Την Κυριακή τω Βαγιώ, όλοι έβγαιναν απ' την εκκλησιά με μια αγκαλιά βάγια. Χαιρετούσαν ο ένας τον άλλο, χτυπώντας ελαφρά την πλάτη με τα πράσινα κλαδιά, και εύχονταν: "Και του χρόνου και καλό Πάσχα". Μετά τον χαιρετισμό, οι πρώτοι που δέχονταν την χαρά του "Ωσαννά" ήταν οι νεκροί. Όλοι επισκέπτονταν τους τάφους των δικών τους και άφηναν επάνω στο "σταυρό" ή την "ταφόπλακα" ένα κλαδί βάγιας.
Στο σπίτι έκαναν ένα σταυρό με βάγια και τον κάρφωναν στο ανώφλι της πόρτας. Εκεί θα έμενε όλο το χρόνο φυλαχτό από το κακό μάτι και την κακιά ώρα. Ένα κλαδί κρέμαζαν επίσης στην πόρτα του στάβλου, της μάντρας, του κήπου.
Kούνιες
Δεν ήταν νοητό να υπάρξει Κυριακή των Βαίων δίχως τις κούνιες. Σε κάθε γειτονιά, όπου υπήρχε μεγάλο δένδρο στήνονταν μια κούνια. Σε ένα γερό κλώνο περνούσαν ένα μακρύ σχοινί και μέ διάφορους τρόπους έφτιαχναν μια κούνια.
Κάθιζαν με τη σειρά ο ένας μετά τον άλλον. Προηγούντο τα κορίτσια και τ' αγόρια έκαναν το χρέος του καβαλιέρου. Στις κούνιες που έκαναν τα παιδιά γινόταν πόλεμος. Ποιος θα ανέβει, πόση ώρα θα καθίσει.
Τα παλιά χρόνια τω Βαγιώ οι δάσκαλοι και οι παπάδες έστελναν τα παιδιά του σχολείου στο χωριό να μαζέψουν αυγά για το Πάσχα. Τα παιδιά έπαιρναν ένα ραβδί που τό έλεγαν "ρουμάνι', στην κορυφή του έδεναν βάγιες ( μυρσίνες), ένα κουδούνι και κόκκινες μεταξωτές κλωστές. Μαζί τους είχαν και ένα καλάθι για να βάζουν τα αυγά.
Όταν έρχονταν σε κάθε σπίτι, στέκονταν μπροστά στην πόρτα και ανεβοκατεβάζοντας το ραβδί για να χτυπά το κουδούνι τραγουδούσαν ένα τραγούδι για να τους δώσει η νοικοκυρά αυγά. Έτσι με αυτά και με αυτά ξεκινούσε η Μεγάλη Εβδομάδα.
Κέρκυρα
Η λιτανεία της Κυριακή των Βαΐων τελείται σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από την Πανώλη, (θανατικό) από την οποία κινδύνευσε ο πληθυσμός του νησιού, που η φθοροποιός νόσος καταμάστιζε τα νησιά του Ιονίου και την Ιταλία, από την οποία και μεταδόθηκε ο βάκιλος της Πανώλης τον Οκτώβριο του 1629 μ.Χ. Μετά από πάνδημη δέηση στην έκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος ο λοιμός σταμάτησε όταν φως σαν λυχνάρι ξεπρόβαλε πάνω από το καμπαναριό του Αγ. Σπυρίδωνος.
Έτσι, η ημέρα των Βαΐων που έπαυσε ολοσχερώς η νόσος, καθιερώθηκε μετά από αίτηση των συνδικων (εγχώρια αρχή) και θεσπίσματος του Βενετού Βάϊλου Ιωάννη Πριούλη στις 21 Ιουνίου 1630 μ.Χ. , σαν ημέρα λιτάνευσης του Ιερού λειψάνου.
Αμυγδαλιές Γρεβενών
Λαζαρίνα
Το Σάββατο του Λαζάρου (το διάστημα που λειτουργούσαν τα σχολεία το Σάββατο, το έθιμο αυτό γινόταν την Κυριακή των Βαΐων), μετά τη λειτουργία, όλα τα παιδιά κατά ομάδες ξεκινούσαν να τραγουδήσουν σ’ όλα τα σπίτια του χωριoύ «τη Λαζαρίνα». Στα χέρια ένα απ’ τα παιδιά κρατούσε ένα ξύλινο χελιδόνι (χελιδόνα). Όλα τα παιδιά κρατούσαν καλαθάκια στολισμένα. Μέσα εκεί θα μάζευαν τα αυγά που θα τους έδιναν οι νοικοκυρές.
Όλοι μαζί τραγουδούσαν:
Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάια
Ήρθε κι ο Υιός της Βηθανίας
Ο αφέντης μας της Μακαρίας
Που ήσουν Λάζαρε, που ήσουν κρυμμένος
Μέσ’ τη γη βαθιά χωμένος.
Και το στόμα μου πικρό φαρμάκι
Δώστε μου λίγο νεράκι
Να ξεπλύνω το φαρμάκι
Της καρδιάς και των χειλέων ( γενναίων)
Και μη με ρωτάτε πλέον ( έχω βάσανα και κλαίω)
Τι είδες Λάζαρε, τι είδες
Εις τον Άδη όπου πήγες;
Είδα φόβους, είδα τρόμους
Είδα βάσανα και πόνους
Και μια δραχμή στη χελιδόνα
Για να ζήσει το χειμώνα
Λαζαρίνα κουκουτίνα
Βάλε αυγό στην καλαθίνα
Να το φάει η Λαζαρίνα
Την ημέρα την Τετάρτη
Κίνησε ο Χριστός για να ’ρθει
Εις την πόλη Βηθανία
Κλαίει η Μάρθα κι η Μαρία
Κλαίγανε τον αδερφό τους
Τον καλό το Λάζαρό τους
Αν ερχόσουνα Χριστέ μας
Δεν θα πέθαιν’ ο αδερφός μας
Και ο φίλος ο δικός σας.
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάια
Οι πιο μικροί τραγουδούσαν το:
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάια
Ήρθε η Κυριακή που τρών’ τα ψάρια.
Ξύπνα Λάζαρε και μην κοιμάσαι
Ήρθε η μάνα σου απ’ το παζάρι (από την πόλη)
Σου ‘φερε χαρτί και καλαμάρι (κομπολόι)
Οι κοτούλες σας αυγά γεννάνε
Κι οι φωλίτσες τους δεν τα χωράνε
Δώστε μας και μας να τα χαρούμε
Και του χρόνου πάλι να τα πούμε.
ή
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάια
Ήρθε η Κυριακή που τρών’ τα ψάρια.
Ξύπνα Λάζαρε και μην κοιμάσαι
ήρθε η μάνα σου απ’ το παζάρι (από την πόλη)
σου ‘φερε χαρτί και καλαμάρι (κομπολόι)
Λαζαρίνα κουκουτίνα
Βάλε αυγό στην καλαθίνα
Να το φάει η Λαζαρίνα
Και μια δραχμή στη χελιδόνα
Για να ζήσει το χειμώνα.
Η Κυριακή των Βαΐων ήταν μεγάλη γιορτή για το χωριό. Όλοι πήγαιναν στην εκκλησία. Στο τέλος της λειτουργίας ο παπάς μοίραζε τα βάγια. Επίσης την Κυριακή των Βαΐων τέλειωναν και οι γυναίκες τις «περδίκες», (σ’ άσπρα άβραστα αυγά, με κοντύλι που έσταζε ζεστό κερί, ζωγράφιζαν διάφορες παραστάσεις και κεντίδια. Το κερί με το βράσιμο και το βάψιμο έλειωνε και έμεναν άσπρα τα σχέδια πάνω στο κόκκινο αυγό. Ακόμα και σήμερα σε όλα τα σπίτια του χωριού φτιάχνουν «περδίκες».

Το Ευαγγέλιο της Κυριακής των Βαϊων (Κατά Ιωάννην ιβ΄ 1-18)


Πρὸ ἓξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα, ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς εἰς Βηθανίαν, ὅπου ἦν Λάζαρος ὁ τεθνηκώς, ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. Ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ, καὶ ἡ Μάρθα διηκόνει· ὁ δὲ Λάζαρος εἷς ἦν τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ.
Ἡ οὖν Μαρία, λαβοῦσα λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου, ἤλειψε τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐξέμαξε ταῖς θριξὶν αὐτῆς τοὺς πόδας αὐτοῦ· ἡ δὲ οἰκία ἐπληρώθη ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου. Λέγει οὖν εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, Ἰούδας Σίμωνος Ἰσκαριώτης, ὁ μέλλων αὐτὸν παραδιδόναι· διατί τοῦτο τὸ μύρον οὐκ ἐπράθη τριακοσίων δηναρίων καὶ ἐδόθη πτωχοῖς; Εἶπε δὲ τοῦτο οὐχ ὅτι περὶ τῶν πτωχῶν ἔμελεν αὐτῷ, ἀλλ' ὅτι κλέπτης ἦν, καὶ τὸ γλωσσόκομον εἶχε καὶ τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν.
Εἶπεν οὖν ὁ Ἰησοῦς· ἄφες αὐτήν, εἰς τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τετήρηκεν αὐτό. Τοὺς πτωχοὺς γὰρ πάντοτε ἔχετε μεθ' ἑαυτῶν, ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε. Ἔγνω οὖν ὄχλος πολὺς ἐκ τῶν Ἰουδαίων ὅτι ἐκεῖ ἐστι, καὶ ἦλθον οὐ διὰ τὸν Ἰησοῦν μόνον, ἀλλ' ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἴδωσιν ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. Ἐβουλεύσαντο δὲ οἱ ἀρχιερεῖς ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν, ὅτι πολλοὶ δι' αὐτὸν ὑπῆγον τῶν Ἰουδαίων καὶ ἐπίστευον εἰς τὸν Ἰησοῦν.
Τῇ ἐπαύριον ὄχλος πολὺς ὁ ἐλθὼν εἰς τὴν ἑορτήν, ἀκούσαντες ὅτι ἔρχεται ᾿Ιησοῦς εἰς ῾Ιεροσόλυμα, ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτῷ, καὶ ἔκραζον· ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ. Εὑρὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς ὀνάριον ἐκάθισεν ἐπ' αὐτό, καθώς ἐστι γεγραμμένον· μὴ φοβοῦ, θύγατερ Σιών· ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεται καθήμενος ἐπὶ πῶλον ὄνου.
Ταῦτα δὲ οὐκ ἔγνωσαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ πρῶτον, ἀλλ' ὅτε ἐδοξάσθη ὁ Ἰησοῦς, τότε ἐμνήσθησαν ὅτι ταῦτα ἦν ἐπ' αὐτῷ γεγραμμένα, καὶ ταῦτα ἐποίησαν αὐτῷ. Ἐμαρτύρει οὖν ὁ ὄχλος ὁ ὢν μετ' αὐτοῦ ὅτε τὸν Λάζαρον ἐφώνησεν ἐκ τοῦ μνημείου καὶ ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν. Διὰ τοῦτο καὶ ὑπήντησεν αὐτῷ ὁ ὄχλος, ὅτι ἤκουσαν τοῦτο αὐτὸν πεποιηκέναι τὸ σημεῖον.
Απόδοση στη νεοελληνική:
Έξη ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὸ Πάσχα, ἦλθε ὁ Ίησοῦς εἰς τὴν Βηθανίαν, ὅπου ἦτο ὁ Λάζαρος, ὁ ὁποῖος εἶχε πεθάνει καὶ τὸν ὁποῖον ἀνέστησε ἐκ νεκρῶν. Ἐκεῖ τοῦ ἔκαναν δεῖπνον καὶ ἡ Μάρθα ὑπηρετοῦσε, ὁ δὲ Λάζαρος ἦτο μεταξὺ ἐκείνων ποὺ ἦσαν μαζί του στὸ τραπέζι.
Ἡ Μαρία τότε ἐπῆρε μίαν λίτραν γνησίου πολυτίμου μύρου νάρδου, ἄλειψε τὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ καὶ τὰ εσφόγγισε μὲ τὰ μαλλιά της, καὶ τὸ σπίτι ἐγέμισε ἀπὸ τὴν μυρωδιὰ τοῦ μύρου. Λέγει τότε ἕνας ἀπὸ τοὺς μαθητάς του, ὁ Ἰούδας, ὁ υἱὸς τοῦ Σίμωνος ὁ Ἰσκαριώτης, ἐκεῖνος ποὺ θὰ τὸν παρέδιδε, «Γιατὶ δὲν ἐπουλήθηκε αὐτὸ τὸ μύρον γιὰ τριακόσια δηνάρια καὶ δὲν ἐδόθηκε εἰς τοὺς πτωχούς;». Αὐτὸ τὸ εἶπε ὄχι ἀπὸ ἐνδιαφέρον διὰ τοὺς πτωχούς, ἀλλὰ διότι ἦτο κλέπτης καὶ εἶχε τὸ ταμεῖον καὶ ἀφαιροῦσε ἐκεῖνα ποὺ ἔβαζαν μέσα. Τότε εἶπε ὁ Ἰησοῦς, «Ἄφησέ την· διὰ τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τὸ ἐφύλαξε· διότι τοὺς πτωχοὺς τοὺς ἔχετε πάντοτε μαζί σας, ἐνῷ ἐμὲ δὲν μὲ ἔχετε πάντοτε. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους ἔμαθαν ὅτι εἶναι ἐκεῖ, καὶ ἦλθαν ὄχι μόνον διὰ τὸν Ἰησοῦν, ἀλλὰ καὶ διὰ νὰ ἰδοῦν τὸν Λάζαρον, τὸν ὁποῖον ἀνέστησε ἐκ νεκρῶν. Οἱ ἀρχιερεῖς τότε ἀπεφάσισαν νὰ θανατώσουν καὶ τὸν Λάζαρον, διότι ἐξ αἰτίας του πολλοὶ ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους ἔφευγαν καὶ ἐπίστευαν στὸν Ἰησοῦν.
Τὴν ἑπομένην ἡμέραν πολὺς κόσμος ποὺ εἶχε ἔλθει εἰς τὴν ἑορτήν, ὅταν ἄκουσαν ὅτι ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἐπῆραν κλάδους ἀπὸ φοίνικας καὶ ἐβγῆκαν πρὸς προϋπάντησίν του καὶ ἔκραζαν, «Ὡσαννά, εὐλογημένος νὰ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἔρχεται εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου, ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ». Ὁ δὲ Ἰησοῦς εὑρῆκε ἕνα μικρὸν ὄνον, καὶ ἐκάθησε ἐπάνω του, καθὼς εἶναι γραμμένον, «Μὴ φοβᾶσαι, θυγατέρα Σιών, νά, ὁ βασιλεύς σου ἔρχεται καθισμένος εἰς ἕνα πουλάρι ὄνου».
Τὰ λόγια αὐτὰ δὲν τὰ κατάλαβαν τότε οἱ μαθηταί του, ἀλλ’ ὅταν ἐδοξάσθηκε ὁ Ἰησοῦς, τότε θυμήθηκαν ὅτι αὐτὰ ἦσαν γραμμένα γι’ αὐτόν καὶ ὅτι τοῦ τὰ ἔκαναν. Ὁ δὲ κόσμος ποὺ ἦταν μαζί του ἔδινε μαρτυρίαν ὅτι ἐφώναξε τὸν Λάζαρον ἀπὸ τὸ μνῆμα καὶ τὸν ἀνέστησε ἐκ νεκρῶν. Διὰ τοῦτο καὶ τὸν ὑποδέχθηκε ὁ κόσμος διότι ἄκουσαν ὅτι ἔκανε αὐτὸ τὸ θαῦμα.

Σάββατο 27 Απριλίου 2013

Ο Λάζαρος μετά την Ανάσταση Του



Η ανάσταση του Λαζάρου και η συγκέντρωση του πλήθους θορύβησε τους αρχιερείς και τους Φαρισαίους, οι οποίοι αποφάσισαν να σκοτώσουν τον Ιησού (Ιω. 11,46-57), αλλά και το Λάζαρο (Ιω. 12,10). Δεν κατόρθωσαν όμως να το πράξουν για το Λάζαρο, τον Ιησού όμως λίγο αργότερα Τον σταύρωσαν.
Έξη ημέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς κάθισε σε δείπνο το οποίο δόθηκε γι Αυτόν. Μαζί Του ήταν και ο Λάζαρος (Ιω. 12,1-2), ενώ πλήθος κόσμου είχαν πάει για να δουν όχι μόνο τον Ιησού, αλλά και τον αναστημένο Λάζαρο (Ιω. 12,9).
Σύμφωνα με τον Άγιο Επιφάνιο επίσκοπο Κωνσταντίας της Κύπρου (367-403), ο δίκαιος Λάζαρος ήταν τότε 30 χρονών και έζησε άλλα 30 χρόνια μετά την ανάστασή του. Άλλη παράδοση επίσης αναφέρει ότι ο Λάζαρος μετά την ανάστασή του θέλοντας να αποφύγει το μίσος των αρχιερέων κατέφυγε στο Κίτιο της Κύπρου γύρω στο 33 μ.Χ..
Εδώ τον συνάντησαν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας, όταν μετέβαιναν από τη Σαλαμίνα στην Πάφο, και τον χειροτόνησαν ως πρώτο επίσκοπο Κιτίου, της Εκκλησίας, που ίδρυσε ο ίδιος. Την εκκλησία του Κιτίου εποίμανε με στοργή κι αγάπη δεκαοκτώ περίπου χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του.
Οι παραδόσεις τον θέλουν σκυθρωπό και αγέλαστο κατά την παρούσα ζωή, και αυτό οφειλόταν στα όσα είχε δει κατά την τετραήμερη παραμονή του στον Άδη. Οι ίδιες παραδόσεις αναφέρουν ότι δε γέλασε ποτέ στη ζωή του παρά μία φορά, όταν είδε κάποιον να κλέβει ένα πήλινο αγγείο και σχολίασε αποφθεγματικά: «το ένα χώμα κλέβει το άλλο».
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΖΑΡΟ
Άλλη παράδοση συνδέει τον Άγιο με την Αλυκή της Λάρνακας (σημερινή ονομασία του Κιτίου). Στη θέση της Αλυκής υπήρχε τον καιρό του Αγίου ένα μεγάλο αμπέλι. Κάποια φορά που περνούσε ο άγιος από εκεί είδε την γυναίκα - ιδιοκτήτη του αμπελιού να μαζεύει ωραία δροσάτα σταφύλια και να γεμίζει τα κοφίνια της. Κουρασμένος και διψασμένος όπως ήταν ο άγιος σταμάτησε κι απευθυνόμενος στη γυναίκα με καλοσύνη της ζήτησε λίγα σταφύλια. Αυτή όμως σαν είδε τον ξένο, τον κοίταξε με περιφρόνηση και του είπε:
- Πήγαινε στο καλό, άνθρωπε μου. Δεν βλέπεις πως το αμπέλι ξεράθηκε κι έγινε άλας κι εσύ μου ζητάς σταφύλια;
- Αφού το βλέπεις ξερό σαν άλας, ας γίνει άλας απήντησε ο άγιος.
Κι έτσι όλη εκείνη η έκταση στην οποία βρισκόταν το δροσερό αμπέλι έγινε στη στιγμή μια αλυκή.
Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από τους εργάτες που συλλέγουν το αλάτι. Ισχυρίζονται ότι σκάβοντας βρίσκουν ρίζες και κορμούς αμπελιού. Λέγεται μάλιστα, πως στο μέσο της αλυκής βρίσκεται πηγάδι με γλυκό νερό, γνωστό ως "πηγάδι της «ρκάς» δηλ. της γριάς.
Ο Συναξαριστής της Κωνσταντινουπόλεως, σχετικά με αυτή την παράδοση, αναφέρει ότι τη λίμνη διεκδικούσαν δύο αδέλφια, οι οποίοι ήρθαν σε έντονη ρήξη για την κατοχή της. Ο Άγιος με την προσευχή του την εξήρανε και έμεινε το αλάτι.
Στα "Πάτρια" του Αγίου Όρους γίνεται άμεση σύνδεση της Κύπρου και του Αγίου Λαζάρου με τη Θεοτόκο και τον Άθωνα. Η μητέρα του Κυρίου, συνοδευομένη από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ήλθε στο Κίτιο, συνάντησε τον Άγιο Λάζαρο, στον οποίο μάλιστα δώρησε ωμοφόριο και επιμάνικα, ενώ στη συνέχεια επισκέφθηκε τον Άθω.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Τελείωσε τον επίγειο βίο του στην Κύπρο το έτος 63 μ.Χ.  Οι πιστοί τον έκλαψαν και με τιμές τον κήδεψαν σε μια σαρκοφάγο από κυπριακό μάρμαρο στην οποία έγραψαν στην εβραϊκή γλώσσα: «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος Χριστού». Πάνω από τη σαρκοφάγο αυτή κτίσθηκε ωραιότατος ναός, που ανακαινίστηκε γύρω στα 1750 μ.Χ..
Η μνήμη του θαύματος της Αναστάσεως του Λαζάρου γιορτάζεται το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων.
Η ανακομιδή και μετάθεση του ιερού λειψάνου του αγίου Λαζάρου από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία τιμάται από την Εκκλησία τη 17ην Οκτωβρίου, έγινε κατά το έτος 890 μ.Χ. μετά από εντολή του αυτοκράτορα Λέοντα Στ' του Σοφού, ο οποίος συνέθεσε τα ιδιόμελα στον εσπερινό του Λαζάρου.
Η ΑΝΑΚΟΜΙΔΗ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Η μετάθεση του λειψάνου περιγράφεται λεπτομερώς σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο παρουσία του αυτοκράτορος ο μαθητής του Μεγάλου Φωτίου, μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας (850-μετά το 932). Στον πρώτο Λόγο, ο λόγιος κληρικός εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, ενώ στο δεύτερο περιγράφει διεξοδικά την πομπή που σχηματίσθηκε, με τη συμμετοχή του αυτοκράτορα, για τη μεταφορά του λειψάνου από τη Χρυσούπολη στην Αγία Σοφία. Ο Λέων Στ', ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, απέστειλε χρήματα και τεχνίτες στην Κύπρο, όπου έκτισαν το μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου, ο οποίος διατηρείται ως σήμερα στη Λάρνακα. Εκτός τούτου οικοδόμησε μονή στην Κωνσταντινούπολη επ' ονόματι του δικαίου Λαζάρου, όπου εναπόθεσε το ιερό λείψανο. Στην ίδια μονή μεταφέρθηκε αργότερα από την Έφεσο και το λείψανο της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. Κατά τη βυζαντινή εποχή διατηρήθηκε η συνήθεια να εκκλησιάζεται στη μονή κατά το Σάββατο του Λαζάρου, ο ίδιος ο αυτοκράτορας.
Πριν από λίγα χρόνια (συγκεκριμένα στις 23 Νοεμβρίου 1972) επιστάτης του Τμήματος Αρχαιοτήτων που εργαζόταν για αναπαλαίωση του ναού, βρήκε μία σαρκοφάγο με οστά κάτω από την κολόνα που στήριζε την πλάκα της Αγίας Τράπεζας. Τα οστά ήταν σε ένα κιβώτιο ξύλινο, τοποθετημένα στη σαρκοφάγο, που στην πλευρά της είχε χαραγμένη τη λέξη "ΦΙΛΙΟΥ".
Το πολυτιμότατο τούτο εύρημα κατά τη γνώμη των πιστών επιβεβαιώνει την παράδοση, πως δηλαδή ο Λέων Στ' ο Σοφός που ξόδεψε κι έκτισε τον μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου στη Λάρνακα, γύρω στα 390 μ.Χ. όπως και στην Κωνσταντινούπολη δεν πήρε όλα τα λείψανα, αλλά μέρος αυτών κι ότι τούτα τα λείψανα που βρέθηκαν είναι του Αγίου Λαζάρου. Αυθεντική μαρτυρία κι απόδειξη τούτου του γεγονότος είναι η θέση στην οποία βρέθηκαν τα οστά: κάτω από την Αγία Τράπεζα όμως του Αγίου μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 890 από τον ευσεβή αυτοκράτορα Λέοντα Στ' τον Σοφό.
Εξάλλου και ο Αρέθας στους Λόγους του δεν αναφέρεται σε άφθαρτο σκήνωμα αλλά σε «οστά » και «κόνιν». Εκτός αυτού ρωσική πηγή στη βιβλιοθήκη της Οξφόρδης αναφέρει ότι ένας Ρώσος μοναχός από το Μοναστήρι του Πσκώβ, που επισκέφθηκε κατά το 16ο αιώνα την πόλη της Λάρνακας, προσκύνησε τα οστά του αγίου Λαζάρου και πήρε μαζί του μικρό τεμάχιο από αυτά. Το τεμάχιο διαφυλάσσεται ως σήμερα στο παρεκκλήσιο του αγίου Λαζάρου, στη μονή Πσκώβ. Η δυνατότητα την οποία είχε ο Ρώσος μοναχός να προσκυνήσει τον Άγιο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η λάρνακα με τα εναπομείναντα λείψανα ήταν θεατή στους προσκυνητές τουλάχιστον ως το 16ο αιώνα. Αργότερα σε χρόνο που δεν προσδιορίζεται, οι Κιτιείς τα έκρυψαν κάτω από την αγία Τράπεζα όπου παρέμεινε μέχρι την ανεύρεσή της κατά το έτος 1972.
ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’
Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τὸν Λάζαρον Χριστὲ ὁ Θεός· ὅθεν καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες, τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες, σοὶ τῷ νικητῇ τοῦ θανάτου βοῶμεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Θέλοντας Χριστέ και Θεέ μας να δείξεις, προ της σταυρικής Σου Θυσίας, ότι είναι βέβαιο πράγμα η ανάσταση όλων των νεκρών, ανέστησες εκ νεκρών τον Λάζαρον. Για τούτο και εμείς, μιμούμενοι τα παιδιά που σε υποδέχθηκαν κατά την είσοδό Σου στην Ιερουσαλήμ, κρατούμε στα χέρια μας τα σύμβολα της νίκης, τα βάϊα και βοώμε προς Εσένα, τον νικητή του θανάτου: Βοήθησέ μας και σώσε μας, Συ που ως Θεός κατοικείς στα ύψιστα μέρη του ουρανού, ας είσαι ευλογημένος Συ, που έρχεσαι απεσταλμένος από τον Κύριο!
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἡ πάντων χαρά, Χριστὸς ἡ ἀλήθεια, τὸ φῶς ἡ ζωή, τοῦ κόσμου ἡ ἀνάστασις, τοῖς ἐν γῇ πεφανέρωται, τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι, καὶ γέγονε τύπος τῆς Ἀναστάσεως, τοῖς πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.