Όταν ανήκεις σε ένα δέντρο αλλά νιώθεις πως είσαι τρένο

Ο ελληνικός πολιτισμός είναι το τμήμα του Ανοιχτού Πανεπιστημίου που φοιτώ εδώ και επτά χρόνια. Φέτος τον τελευταίο χρόνο επέλεξα τη λαογραφία ως μάθημα και η δεύτερη εργασία μας είχε ως δεύτερο σκέλος το γενεαλογικό μας δέντρο. Κληθήκαμε να το παρουσιάσουμε αρχής γενομένης από τους γονείς των γονιών μας και καταλήγοντας στο παρόν. Έτσι μπόρεσα να δω και ως εικόνα αλλά και αναλυτικά τους συγγενείς μου εξ αίματος και εξ αγχιστείας. Επίσης διάβασα μια βιβλιογραφία που είχε σχέση με το εθιμικό δίκαιο, τις γαμήλιες παροχές και άλλες παραδόσεις που παίζουν ρόλο στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και τις καθορίζουν θα έλεγα.

Βέβαια υποστηρίζω πως ο καθένας άνθρωπος έχει τη δική του προσωπικότητα, το χαρακτήρα του και την ψυχοσύνθεση του τη μοναδική που δέχεται ή απορρίπτει τα όσα κληρονομούνται από τους προγόνους του. Τι εννοώ; Π.χ. αν οι γονείς είχαν την αρχή να ξεχωρίζουν το κορίτσι από τα αγόρια είναι κάτι που έμαθαν από την κοινωνία που έζησαν αλλά αν δούνε πως αυτό δεν είναι δίκαιο το αλλάζουν και βελτιώνουν τη σχέση τους με το παιδί τους. Ή και το να υπάρχει σεβασμός μεταξύ των γονέων, των αδελφών και των διάφορων άλλων συγγενών μεταξύ τους, πηγάζει από την διάθεση στο να συνυπάρχουν, να αλληλοσυγχωρούνται, να είναι γενναιόδωροι και να έχουν αγάπη την οποία θα την δείχνουν εμπράκτως και όχι απλώς για τους τύπους.

Οπτικά βλέποντας το γενεαλογικό μου δέντρο είδα πως έφυγαν οι παππούδες μου και από τις δύο πλευρές και μάλιστα οι γονείς της μητέρας μου πέρυσι. Ο παππούς μου Σπύρος πατέρας του πατέρα μου έφυγε το 1976 και ήταν ένας άνθρωπος που ήταν πολύ ήσυχος. Αυτό το λένε όσοι τον γνώριζαν και δεν μένω στις μαρτυρίες της οικογένειας αλλά και συγχωριανών του. Πρόσφατα ένας υπερήλικας είπε στη μητέρα μου πως ο παππούς μου Σπύρος που ήταν βοσκός είχε ένα σκύλο που φύλαγε τα πρόβατα του και ένας πήγε και το σκότωσε με μια πέτρα βρίσκοντας στόχο στην καρδιά του ζώου. Ο παππούς μου είχε στεναχωρεθεί πάρα πολύ από την πράξη του συγχωριανού του. Και για να το θυμάται ένας άνθρωπος μετά από τόσα χρόνια φαίνεται πως του έμεινε πως ένας άνθρωπος λυπήθηκε για ένα ζώο τόσο πολύ… Εξάλλου, ο παππούς μου ο Σπύρος πολέμησε τρία χρόνια στην Αλβανία. Ο μπαμπάς μου πάντοτε το έλεγε με καμάρι και εγώ νιώθω περήφανη γι’ αυτό. Με τη γιαγιά μου απέκτησαν πέντε αγόρια. Δυστυχώς ο δεύτερος γιος ο Νίκος έφυγε στα 33 του χρόνια από καρκίνο. Ήταν παντρεμένος αλλά δεν είχε παιδιά. Ήταν μετανάστης στη Γερμανία και δεν είπε πως ήξερε καλά γερμανικά για να ακούσει τι θα πούνε οι γιατροί, γιατί ήθελε να ξέρει την αλήθεια. Παρόλο ότι είχε καρκίνο στο κεφάλι και ήταν σε καροτσάκι προς το τέλος, γελούσε και έπαιζε με μένα και τον ξάδερφο μου το Σπύρο. Δυστυχώς δεν τον θυμάμαι… Αλλά πρέπει να ήταν πολύ λεβέντης γιατί μετά από μένα η μαμά μου γέννησε μια αδελφούλα μου νεκρή και ο θείος μου πήγε και της είπε: «Ελένη είστε νέοι θα κάνετε και άλλα παιδιά». Αυτό το παλικάρι που έχανε τη ζωή του… Και πράγματι μετά από ενάμισι χρόνο γεννήθηκε η αδελφή μου Ρούλα.

Η γιαγιά μου η Κωνσταντινιά (πήρα το όνομα της) ή γιαγιά Νάκαινα όπως τη λέγαμε ήταν πολύ δυναμική. Παντρεύτηκε στα 32 της (σαν και εμένα, τι σύμπτωση!) εκείνη την εποχή που μάλλον θα την θεωρούσαν ότι είχε μείνει στο ράφι. Τα τρία τελευταία αγόρια της τα γέννησε στα 37 (το μπαμπά μου), στα 40 (τον θείο Γιώργο) και στα 43 (τον θείο Κώστα). Έφυγε πλήρης ημερών στα 91. Τη θυμάμαι πως μου είχε αδυναμία και πάντοτε ήξερε πώς να μου μιλήσει. Δηλαδή ένα παράδειγμα: Επειδή δεν έτρωγα μικρή μόλις η γιαγιά μου, μου έλεγε πως είναι σίγουρη πως θα πιω το γάλα μου, το έκανα γιατί έβλεπα τη σιγουριά της σε μένα.

Πάντως σ’ αυτό το γενεαλογικό δέντρο με στεναχώρησε που λείπει και ο μπαμπάς μου που μας άφησε νωρίς. Μόλις στα 58 του χρόνια. Ανήμερα της εορτής του Αγίου Σπυρίδωνα. Άλλη μια σύμπτωση και αυτή. Τον αγαπούσε πολύ τον πατέρα του και μου είχε κάνει εντύπωση πως όταν πέθανε ο παππούς μου, ο μπαμπάς μου είχε τη μαύρη κορδέλα (εις ένδειξη πένθους) στο μπράτσο ακόμη και όταν φορούσε τη στολή του αστυνομικού. Τον είχα δει σε φωτογραφίες. Το δικό του όμως δεντράκι άπλωσε -Δόξα τω Θεώ- με εμάς και τα παιδιά της αδελφής μου, ενώ του θείου μου Νίκου δεν έβγαλε άλλα κλαδιά…

Και έτσι κατάλαβα εις βάθος την ευχή στο Μυστήριο του Γάμου: «Δώσε τους καρπό κοιλίας, καλά παιδιά, ομόνοια ψυχών και σωμάτων. Ύψωσε τους σαν τις κέδρους του Λιβάνου, σαν το κατάκαρπο αμπέλι. Δώρησέ τους αγαθά, ώστε να είναι αυτάρκεις και να προκόψουν σε κάθε καλό και ευχάριστο σε Σένα έργο, και για να δουν τους γιους των γιων τους, σαν τα νιόφυτα βλαστάρια της ελιάς γύρω απ’ το τραπέζι τους και ευχαριστώντας Σε, να λάμψουν σαν αστέρια στον ουρανό, κοντά σε Σένα, τον Κύριο μας, στον οποίο ταιριάζει κάθε δόξα, δύναμη, τιμή και λατρεία, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων».

Από την άλλη σκέφτομαι όμως πως ο Θεός αποφασίζει για το πώς θα μεγαλώσουν τα δέντρα σε τούτο τον κόσμο. Έτσι θέλει έτσι κάνει. Δεν μπορεί κανείς να ξέρει το σχέδιο Του. Με πληγώνει βαθύτατα μα πώς να αντισταθώ στο Θεό; Δεν μπορώ να το κάνω. Και κάτι άλλο συμπέρανα. Στο δέντρο που θα έκανα για μένα θα ήθελα να βάλω πολλούς ανθρώπους που πέρασαν από τη ζωή μου αλλά και έμειναν σ’ αυτή. Για μένα και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Όπως άκουσα και μια φορά στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας ο άνθρωπος είναι ένα τρένο που συνεχώς ανεβοκατεβαίνουν επιβάτες. Άλλοι κατεβαίνουν σε διάφορες στάσεις και άλλοι μας ακολουθούν μέχρι το τέλος της διαδρομής. Αν και δεν μου αρέσει το τρένο ως μέσο μεταφοράς προτιμώ αυτόν τον παραλληλισμό γιατί η ζωή είναι ένα ταξίδι. (Κάτι ήξερε ο μπαμπάς μου που με αποκαλούσε ορισμένες φορές: "μυστήριο τρένο")

Και όπως λέει και ο Καβάφης:

«...Πάντα στον νου σου να χεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Aλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.

Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·

και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι.

Χωρίς αυτήν δεν θα βγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν».

Τα χρόνια περνούν. Επισκέπτες είμαστε όλοι. Πέραν ελαχίστων, στο πέρασμα των αιώνων, που άφησαν το σημάδι τους σ' αυτόν τον κόσμο, από τόσους ανθρώπους που γεννήθηκαν και έζησαν κανείς δεν θυμάται κανέναν αν περάσουν τέσσερις γενιές. Ποιος κλαίει τους προγόνους του που δεν τους γνώρισε; Μόνο η Εκκλησία μας θυμάται μέσα από τα μνημόσυνα. 

Αιωνία η μνήμη από Αδάμ μέχρι εσχάτων...