Στη Μονή της Χώρας στην Πόλη

Δεύτερος σταθμός στην Κωνσταντινούπολη ήταν η Μονή της Χώρας, γνωστή σήμερα ως Καριγιέ Τζαμί (τουρκ. Kariye Camii ή Kariye Müzesi), που υπήρξε ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη που μετατράπηκε από τους Οθωμανούς σε τζαμί κατά το 16ο αιώνα. Από το 1958 λειτουργεί ως μουσείο. Η μονή χτίστηκε στη θέση της σημερινής συνοικίας Εντιρνέ Καπού, νότια του Κεράτιου κόλπου και σε κοντινή απόσταση από τα Θεοδοσιανά τείχη. Το μνημείο σήμερα είναι γνωστό με το όνομα Μουσείο Χώρας.

Μπήκαμε μέσα με τα ακουστικά μας και ο ξεναγός μας, ο Γιώργος, μας έκανε την ξενάγηση, φορώντας το μικρόφωνο του. Μας είπε πως για να γίνει πλήρης ξενάγηση στον χώρο αυτό, χρειάζονται τουλάχιστον τρεις μέρες, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Γεγονός το οποίο έζησε πρόσφατα με φοιτητές που σπουδάζουν βυζαντινή ιστορία. Πραγματικά στη Μονή της Χώρας βλέπεις εικόνες από τα απόκρυφα Ευαγγέλια που είναι τόσο τρυφερές και δείχνουν την καθημερινότητα του Θεανθρώπου και της Παναγίας μας! Όμορφες εικόνες που δεν συναντάς πουθενά αλλού, παρά εδώ στη Μονή της Χώρας.

Θυμάμαι τώρα μια από αυτές. Την Παναγία έγκυο μπροστά στο Νομάρχη της περιοχής να τη ρωτάει αν είναι έγκυος και ο Ιωσήφ να προτάσσει το χέρι του και να λέει πως είναι η γυναίκα του, με την πρόθεση να την προστατέψει.

Η εικόνα της Ανάστασης είναι μοναδική επίσης αφού ο Χριστός κρατάει από τους καρπούς των χεριών τον Αδάμ και την Εύα. 

Επίσης συναντάμε το Θεό με μορφή, μια εικόνα που δεν την συναντάς σε άλλη εκκλησία…Δυστυχώς λόγω εργασιών περιοριστήκαμε μόνο στο νάρθηκα.

Αν πάτε Κωνσταντινούπολη αξίζει να ξεναγηθείτε στη Μονή της Χώρας!

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

«Χωρίον» ή «Χώρα» έλεγαν οι Βυζαντινοί την έξω των χερσαίων τειχών πεδινή γη και η ονομασία της μονής οφείλεται μάλλον στην ύπαρξη παλαιότερου ναού έξω από τα τείχη του Κωνσταντίνου Α'. Όταν ο Θεοδόσιος Β΄ έχτισε τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης, η μονή διατήρησε τον παραδοσιακό προσδιορισμό «εν τη Χώρα», παρά το γεγονός πως ανήκε στον περίβολο των οχυρώσεων.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ

Πάνω από την μεγάλη θύρα από την οποία εισέρχονταν εκ του εσωτερικού νάρθηκα στο ναό, βρίσκεται η εικόνα του Θεοδώρου του Μετοχίτη, δια μωσαϊκού, που δείχνει τον Μετοχίτη να προσφέρει στον εν θρόνο καθισμένο Σωτήρα Χριστό το σχέδιο του ναού. Ο ναός είχε δύο νάρθηκες τους οποίους κοσμούσαν μωσαϊκά και τοιχογραφίες του Θεόδωρου Μετοχίτη. Τα μωσαϊκά του δεύτερου νάρθηκα είναι έξι ημικύκλια που απεικονίζουν τον Χριστό να θεραπεύει ποικίλες ασθένειες. Επίσης πάμπολλες εικόνες διακοσμούν τος τρούλους και τους τοίχους. Οι εικόνες είναι από τις ωραιότερες Βυζαντινές. Τα χρώματα είναι έντονα, οι αναλογίες των μελών αρμονικές και η έκφραση των προσώπων φυσική. Ο μεσαίος τρούλος έχει μία ρωγμή που τον διασχίζει. Στο εσωτερικό του ναού διασώζονται διάφορα μάρμαρα αρμονικής συναρμογής. Οι Οθωμανοί έχουν καλύψει μερικές επιφάνειες με ασβέστη.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η πρώιμη ιστορία της μονής δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο, ενώ έχει αποδοθεί και στον Κρίσπο, γαμπρό του αυτοκράτορα Φωκά (7ος αι.). Σήμερα έχει αποδειχθεί πως ο ναός χτίστηκε το διάστημα 1077-81 από την πεθερά του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού Μαρία Δούκαινα, στη θέση παλαιότερων κτισμάτων που χρονολογούνται τον 6ο και 9ο αιώνα. Υπέστη σοβαρή φθορά, πιθανώς εξαιτίας σεισμού, και επισκευάστηκε το 1120 από τον Ισαάκιο Κομνηνό. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (1316-21) και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, του νότιου παρεκκλησίου, καθώς και για το διάκοσμο του ναού που περιλάμβανε αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Επιπλέον, κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, χτίζοντας παράλληλα νοσοκομείο και δωρίζοντας σε αυτή την αξιόλογη συλλογή βιβλίων του, με αποτέλεσμα να προσελκύσει αργότερα σημαντικούς λογίους. Η μονή μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος με εντολή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ (1481-1512) και έγινε γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί. Σημαντικό μέρος της διακόσμησης του ναού καταστράφηκε. Το 1948 τέθηκε σε εφαρμογή πρόγραμμα αναστήλωσης του μνημείου και από το 1958 λειτουργεί ως μουσειακός χώρος.

ΤΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ

Ο Συμεών μας αναφέρει διηγούμενος το μαρτύριο του Αγίου Βαβύλα, που αποκεφαλίστηκε στην Νικομήδεια το έτος 298 επί βασιλείας του Μαξιμιανού: «ελθόντες δια νυκτός έβαλαν τα λείψανα των Αγίων μέσα εις έν μικρόν πλοίον, και τα επήγαν εις τήν Κωνσταντινούπολην ... τα ενταφίασαν έξω του τείχους της πόλεως κατά το βόριον μέρος, όπου είναι μοναστήριον, Χώρα ονομαζόμενον». Στην μονή αυτή επίσης διέμεινε τα τελευταία του χρόνια ο πατρίκιος Θεόδωρος Μετοχίτης όπου πέθανε και ετάφη τον Μάρτιο του 1332. Η μονή συλήθηκε και λεηλατήθηκε από τους Οθωμανούς κατά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.

Στην Κωνσταντινούπολη των Βυζαντινών βασιλέων εκτελούντο δυο επίσημες λιτανείες. Η μία λιτανεία γινόταν γύρω στις 28 Ιουλίου με την έξοδο του σταυρού από τα ανάκτορα και περιφερόταν σε όλες τις εκκλησίες, αγυιές και οικίες μέχρι την ανακομιδή του στο παλάτι την 14η Αυγούστου. Η λιτανεία αυτή είχε σκοπό να φυλάξει ο Θεός τους πιστούς από τα ολέθρια νοσήματα.

Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΛΙΤΑΝΕΙΑ

Η δεύτερη λιτανεία γινόταν με την περιφορά της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, και την οποία στον καιρό της πολιορκίας την περιέφεραν στα τείχη για να εμψυχώνουν τους πολιορκημένους. Η εικόνα έμενε στο παλάτι καθόλη την διάρκεια της μεγάλης νηστείας του Πάσχα. Την Δευτέρα της Δικαινησίμου «μετά το εν τέλει», προέπεμπε αυτήν ο βασιλεύς, «μέχρι και των Υψηλών εκτός». Μετά την λιτανεία, η εικόνα κατατίθονταν στην σεβάσμια μονή της Χώρας εις κοινή απάντων προσκύνηση. Οι Οθωμανοί, κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, εισέβαλαν και στην Μονή της Χώρας, άρπαξαν την εικόνα της Οδηγήτριας και την κατατεμάχισαν.

Πληροφορίες από την ιστοσελίδα: http://el.wikipedia.org